गारफिल्ड सोबर्स

सर गारफिल्ड सोबर्स
वेस्ट ईंडीझ
व्यक्तिगत माहिती
पूर्ण नाव	गारफिल्ड सेंट ऑबर्न सोबर्स
उपाख्य	गॅरी सोबर्स
जन्म	२८ जुलै, इ.स. १९३६ (वय  ७६)
	ब्रिजटाउन,बार्बाडोस
उंची	५ फु ११ इं (१.८ मी)
विशेषता	अष्टपैलू खेळाडू
फलंदाजीची पद्धत	डावखोरा
गोलंदाजीची पद्धत	डावखुरा मध्यमगती/धीम्या गतीचा गोलंदाज
आंतरराष्ट्रीय माहिती
क.सा. पदार्पण (८४)	३० मार्च १९५४: वि इंग्लंड
शेवटचा क.सा.	५ एप्रिल १९७४: वि इंग्लंड
आं.ए.सा. पदार्पण (११)	५ सप्टेंबर १९७३: वि इंग्लंड
राष्ट्रीय स्पर्धा माहिती
वर्ष	संघ
१९५२ – १९७४	बार्बाडोस
१९६८ – १९७४	नॉटिंगहॅमशायर
१९६१ – १९६४	दक्षिण ऑस्ट्रेलिया
१९६१ – १९६२	एम.सी.सी.
कारकिर्दी माहिती
	कसोटी	ए.सा.	प्र.श्रे.	लि.अ.
सामने	९३	१	३८३	९५
धावा	८०३२	०	२८३१४	२७२१
फलंदाजीची सरासरी	५७.७८	०.००	५४.८७	३८.३२
शतके/अर्धशतके	२६/३०	०/०	८६/१२१	१/१८
सर्वोच्च धावसंख्या	३६५*	०	३६५*	११६*
चेंडू	२१५९९	६३	७०७८९	४३८७
बळी	२३५	१	१०४३	१०९
गोलंदाजीची सरासरी	३४.०३	३१.००	२७.७४	२१.९५
एका डावात ५ बळी	६	–	३६	१
एका सामन्यात १० बळी	०	n/a	१	n/a
सर्वोत्तम गोलंदाजी	६/७३	१/३१	९/४९	५/४३
झेल/यष्टीचीत	१०९/–	१/–	४०७/–	४१/–
१३ सप्टेंबर, इ.स. २००७ दुवा: Cricinfo (इंग्लिश मजकूर)

क्रिकेटच्या आजवरच्या इतिहासातील एक परिपुर्ण सर्वश्रेष्ठ अष्टपैलु क्रिकेटपटू म्हणून वेस्ट इंडिजच्या गारफिल्ड सोबर्स याच्याकडे निर्देश केला जातो फलंदाजी गोलंदाजी आणि क्षेत्ररक्षण या तीनही क्षेत्रांतील त्याची कामगिरी देदीप्यमान अशीच त्याचप्रमाणे आपल्या कूशल नेतृत्वांन वेस्ट इंडिज संघाची भरभक्कम उभारणी करण्याचं श्रेयही गॅरी सोबर्स यालाचं दिलं जातं त्याच्या असामान्य कर्तृत्वाची दखल घेऊन त्याला सर या किताबानं बहूमानित करण्यात आलं.

गॅरी सोबर्स याचा जन्म २८ जुलै १९३६ रोजी बार्बाडोस येथे झाला .वयाच्या सतराव्या वर्षी कसोटी क्रिकेटमध्ये पदार्पण केले.फलदाजी मधील आक्रमक व बचावात्मक दोन्ही तंत्र अवगत असलेल्या या डावखोरा फलंदाजाने आपल्या ९३ कसोटी सामन्यात ५७७८ च्या लक्षणीय सरासरीने ८०३२ धावा जमवल्या त्याने पाकिस्तानविरूद्व केलेल्या नाबाद ३६५ धावा हि त्याची सर्वोच्या धावसंख्येचा त्याचा विक्रम हा ब्रायन लारा ३७५ धावा करून हा विक्रम मोडला.द

सोबर्सच्या क्रिकेटमधील अशा कर्तृत्वामुळे १९६४ साली त्याचा विस्डेन क्रिकेटर ऑफ द इयर हा प्रतिष्ठाप्राप्त किताब देऊन सन्मान करण्यात आला. तसेच २००० साली विस्डेन फाइव्ह क्रिकेटर्स ऑफ सेंच्युरी या क्रिकेटविश्वातील सर्वोच्च बहूमानानेही त्याला सन्मानित करण्यात आलं.

पहिल्या क्षणापासून काय जाणवलं असेल तर त्याची बुद्धिमत्ता, त्याची विनोदबुद्धी, त्याचा प्रोफेशनॅलिझम, त्याचं क्रिकेटच अफाट ज्ञान (तो ज्ञानाचा समुद्र होता. कितीही खोलवर गेलं तरी तळच लागायचा नाही.) आणि ते व्यक्त करण्याची हातोटी. त्याचा प्रोफेशनॅलिझम आपल्या इथले एका हाताच्या बोटावर मोजता येतील एवढे क्रिकेटपटूही दाखवत नाहीत. हा राजाधिराज इथे भारतात येण्यापूर्वी दहा दिवस भारतीय क्रिकेटचा अभ्यास करत होता. जुन्या आठवणी पुन्हा त्याने चाळवल्या. आजच्या पिढीतल्या खेळाडूंच्या फिल्म पाहिल्या. त्यामुळे ज्ञानाच्या बाबतीत एकदम अपटुडेट होता. इथे आल्यावर त्याला साधारण काय प्रश्न विचारणार हे त्याने मला विचारलं. आणि कार्यक्रमाच्या वेळी तो तयारीत होता. त्याची तयारी पाहून हा माणूस मॅचच्या आधी नेट प्रॅक्टिस करायचा नाही, त्याला नेट प्रॅक्टिसचा तिटकारा होता, ह्यावर विश्वासच बसायचा नाही.

पहिल्या क्षणापासून काय जाणवलं असेल तर त्याची बुद्धिमत्ता, त्याची विनोदबुद्धी, त्याचा प्रोफेशनॅलिझम, त्याचं क्रिकेटच अफाट ज्ञान (तो ज्ञानाचा समुद्र होता. कितीही खोलवर गेलं तरी तळच लागायचा नाही.) आणि ते व्यक्त करण्याची हातोटी. त्याचा प्रोफेशनॅलिझम आपल्या इथले एका हाताच्या बोटावर मोजता येतील एवढे क्रिकेटपटूही दाखवत नाहीत. हा राजाधिराज इथे भारतात येण्यापूर्वी दहा दिवस भारतीय क्रिकेटचा अभ्यास करत होता. जुन्या आठवणी पुन्हा त्याने चाळवल्या. आजच्या पिढीतल्या खेळाडूंच्या फिल्म पाहिल्या. त्यामुळे ज्ञानाच्या बाबतीत एकदम अपटुडेट होता. इथे आल्यावर त्याला साधारण काय प्रश्न विचारणार हे त्याने मला विचारलं. आणि कार्यक्रमाच्या वेळी तो तयारीत होता. त्याची तयारी पाहून हा माणूस मॅचच्या आधी नेट प्रॅक्टिस करायचा नाही, त्याला नेट प्रॅक्टिसचा तिटकारा होता, ह्यावर विश्वासच बसायचा नाही. स्टेजवर बोलावल्यावर त्याने १९७१च्या भारतीय संघातल्या बहुतेक खेळाडूंचं विनोदी शैलीत वर्णन केलं. प्रसन्नाचं सडेतोडपणे कौतुक करताना त्याने वेंकटच्या अस्तित्वाची पर्वा केली नाही. आणि वेंकटचं योग्य वर्णन करताना प्रसन्नाला काय वाटेल हे पाहिलं नाही. बापू नाडकर्णींना कंजूष गोलंदाज म्हणताना त्याच्या चेहऱ्यावरचे चिडवण्याचे भाव बापू नाडकर्णींच्या चेहऱ्यावर स्मित झळकावून गेले. सचिन तेंडुलकरबद्दल बोलताना तो झहिर खानला विसरला नाही. त्याला विचारलेल्या प्रश्नांची उत्तरं देताना तो हाफ व्हॉली येणार हे माहीत असल्यासारखा तयार होता. त्याच्या मुखातून क्रिकेटची ज्ञानगंगा वहायची. त्याचबरोबर तो हास्याच्या ज्या लाटा निर्माण करायचा त्या लाजवाब असायच्या. देव जेव्हा बोलतो तेव्हा तो सामान्यासारखा थोडाच बोलणार? एकदा व्यावसायिकदृष्टय़ा करार झाल्यावर कटकट नाही, की नखरे नाहीत. प्रायव्हेट पार्टीमध्ये तर तो भलताच खुलायचा. हास्यविनोदाला भरती यायची.
त्याची स्मरणशक्ती काही बाबतीत प्रचंड ग्रेट आहे. १९५३ साली भारतीय संघ वेस्ट इंडिजला गेला होता. सोबर्स त्या मालिकेत खेळला नाही. कारण त्याची निवड झाली नाही. पण त्या मालिकेतलं भारतीय क्षेत्ररक्षकांचं क्षेत्ररक्षण त्याला आठवत होतं. तो म्हणाला, ‘‘कव्हर्समधे चंदू गडकरी आणि दत्ता गायकवाड असायचे. त्यांना भेदून चेंडू पार करणं शक्यच नव्हतं. कुठे आहेत दोघे आता?’’
क्रिकेटच्या विश्वातलं शिखर असलेला गॅरी सोबर्स हा त्याच्या रंगील्या आयुष्यासाठीही ख्यातनाम आहे. त्याची अनेक लग्नं झाली आहेत. त्यामुळे या रगेल आणि रंगेल माणसात कधी कौटुंबिक अंश दिसेल असं कुणाला स्वप्नात देखील वाटणं शक्य नव्हतं. मात्र सर गॅरीच्या आयुष्यातला हा कौटुंबिक अंश आणलाय त्याच्या नातवाने. हा कुठल्या मुलाचा मुलगा याबद्दल गॅरी सांगत नाही. पण या त्याच्या नातवामध्ये तो मनाने फार गुंतलाय. जगभर धम्माल करत फिरणारा हा आजोबा ठायी ठायी आता आपल्या नातवाची आठवण काढतो.
या नातवाचा एक किस्सा म्हणजे शाळेतल्या त्याच्या वर्गमित्रांना वाटत होतं की गॅरी सोबर्स आज हयात नाही. त्यामुळे सोबर्स हयात असल्याचं दाखवण्यासाठी नातवाने एक दिवस हट्टाने आजोबांना शाळेत नेलं.
गॅरी आता मनाने आजोबा झालाय. तो या आजोबाच्या भूमिकेत कायम असतो. पुण्याला साबडे यांच्या तीन मजली सायकलच्या दुकानात त्याला आपल्या या नातवाची प्रकर्षांने आठवण झाली. या दुकानाचे मालक साबडे यांनी लगेच एक फोल्डिंगची सायकल सोबर्स यांच्या नातवासाठी भेट म्हणून दिली.
चंदू बोर्डे यांनी सोबर्स यांना पुणेरी पगडी भेट म्हणून दिली. पगडीबद्दल समजून घेताना गॅरीला पुन्हा आपल्या नातवाची आठवण झाली. हा आजोबा झालेला सर गारफिल्ड सोबर्स अनेकांसाठी नवा होता.